عبور ارزش معاملات بازار فیزیکی از ۳۱۵ هزار میلیارد ریال
مصطفی قاسم پور عملکرد تسویه معاملات کالایی در حوزه بورس‌های کالایی مشتمل بر عملیات فیزیکی بورس انرژی ایران و بازار اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس کالا در فصل پاییز سال جاری را تشریح کرد.
مصطفی قاسم پور عملکرد تسویه معاملات کالایی در حوزه بورس‌های کالایی مشتمل بر عملیات فیزیکی بورس انرژی ایران و بازار اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس کالا در فصل پاییز سال جاری را تشریح کرد.مدیر تسویه معاملات بازارهای فیزیکی در بورس کالا کالایی با بیان اینکه این مدیریت به عنوان اتاق پایاپای بورس‌های کالایی عملیات مدیریت ریسک و همچنین تسویه و پایاپای معاملات در بورس‌های کالایی را بر عهده دارد اعلام کرد: در پایان سه ماهه سوم سال ۱۴۰۰ تعداد کل معاملات به ۲ هزار و ۸۰۶ مورد و ارزش کل معاملات بازار فیزیکی به ۳۱۵ هزار و ۹۹۹ میلیارد و ۱۸۹ میلیون ریال رسیده است.وی افزود ارزش معاملات تسویه شده ۳۰۱ هزار و ۱۲۷ میلیارد و ۲۷ میلیون ریال و ارزش معاملات منفسخ ۱۴ هزار و ۸۷۲ میلیارد و ۱۶۲ میلیون ریال بوده و از میان معاملات منعقد شده تعداد ۲ هزار و ۷۳۳ تسویه شده‌اند و در سه ماهه سوم سال ۱۴۰۰، تنوع محصولات معامله شده مربوط به ۴۷ کالا بوده است.قاسم پور با معرفی انواع شیوه‌های تسویه معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی افزود: هر یک از این شیوه‌های تسویه پیچیدگی‌های خاص خود را دارد که پیچیده‌ترین مدل، مربوط به تسویه شرایطی و چند مرحله‌ای است و آخرین آمارها نشان می‌دهد در سه ماهه سوم سال جاری ارزش تسویه معاملات شرایطی یک هزار و ۴۷۷ میلیارد و ۹۴۰ میلیون ریال بوده و در عین حال ارزش سایر انواع تسویه در بازه زمانی مذکور برای تسویه خارج از پایاپای ۲۰۵ هزار و ۸۶۷ میلیارد و ۳۰۹ میلیون ریال، تسویه نقدی ۹۶ هزار و ۶۶۴ میلیارد و ۸۴۳ میلیون ریال و تسویه با تضمین ۱۱ هزار و ۹۸۹ میلیارد و ۹۷ میلیون ریال به ثبت رسیده است.قاسم پور اضافه کرد: معاملات بورس انرژی از نظر شرایط پرداخت و تحویل کالا در طبقه‌بندی خاص خود قرار می‌گیرند که ارزش آنها در بازه زمانی مذکور در معاملات کشف پریمیوم ۲۳۲ هزار و ۲۵۱ میلیارد و ۲۳۴ میلیون ریال، معاملات نقد ۵۰ هزار و ۵۸۴ میلیارد و ۷۷۶ میلیون ریال و معاملات سلف ۲۶ هزار و ۷ میلیارد و ۲۰۱ میلیون ریال بوده است.ارزش معاملات به تفکیک گروه‌های کالایی قاسم پور ضمن اشاره به اینکه با توجه به آنالیز محصولات قابل معامله در بازار فیزیکی و بورس انرژی ایران هر محصول را در گروه‌بندی خاصی قرار می‌دهد، اظهار داشت: در این دوره زمانی ارزش معاملات به تفکیک گروه‌های کالایی برای نفت خام و گاز طبیعی ۱۳ هزار و ۲۳۴ میلیارد و ۵۳۲ میلیون ریال، محصولات شیمیایی ۱۳ هزار و ۴۶۵ میلیارد و ۳۹۳ میلیون ریال، فرآورده‌های ویژه نفتی ۱۸۲ هزار و ۴۰۹ میلیارد و ۶۰۸ میلیون ریال، فرآورده‌های گازی ۶۲ هزار و ۷۶۵ میلیارد و ۶۳ میلیون ریال، فرآورده‌های اصلی نفت ۳ هزار و ۴۷۰ میلیارد و ۸۵ میلیون ریال، سایر فرآورده‌های نفتی ۳۷ هزار و ۲۹۸ میلیارد و ۱۷۴ میلیون ریال، زغال سنگ و مشتقات آن ۲ هزار و ۲۳۷ میلیارد و ۷۱۱ میلیون ریال و برق و انرژی‌های پاک یک هزار و ۲۸ میلیارد و ۶۲۲ میلیون ریال بوده است.مدیر تسویه معاملات کالایی سپرده‌گذاری مرکزی در ادامه گفت: از جمله دلایل تاثیرگذار در رویکرد خریداران برای انجام معاملات بازار فیزیکی، روند قیمت نرخ دلار و قیمت جهانی نفت خام است که با توجه به نوسان زیاد نرخ‌های مذکور در ۳ ماهه پاییز سال جاری ارزش معاملات در گروه‌های کالایی مربوط به محصولات مشتقه نفتی در مهر ماه ۶۷.۶۵۵.۸۲۰ میلیون ریال، در آبان ماه ۶۹.۲۰۳.۸۷۷ میلیون ریال و در آذر ماه به میزان ۹۹.۶۴۲.۷۰۲ میلیون ریال رقم خورده است.قاسم پور با بیان اینکه با بهبود مناسبات سیاسی و رفع تحریم‌های اقتصادی می‌توانیم شاهد شکوفایی معاملات رینگ بین‌الملل بورس‌های کالایی باشیم گفت: تعداد کدهای معاملاتی صادر شده از مبدا کشورهای اروپایی در سه ماهه سوم سال ۱۴۰۰، ۲۱ مورد بوده که در مقایسه با دوره‌های قبلی افزایش قابل توجهی داشته است. لازم به ذکر است ارزش معاملات منعقده در رینگ بین‌الملل بازار فیزیکی بورس انرژی نیز طی بازه زمانی مذکور ۲۴۱.۷۹۹.۵۳۱ میلیون ریال بوده که معادل ۲۲۶.۷۵۱.۶۵۰ میلیون ریال از آن را معاملات تسویه شده تشکیل می‌دهند.مدیر تسویه معاملات کالایی سمات در ادامه ارایه گزارش عملکرد این واحد ضمن اشاره به آغاز معاملات گواهی سپرده کالایی سیمان، میلگرد فولادی و مس در سه ماهه سوم ۱۴۰۰ ابراز امیدواری کرد با افزایش تعداد کالاهای قابل عرضه در این اوراق و در نتیجه کاهش فاصله قیمت فروش درب کارخانه تا مصرف‌کننده نهایی می‌توان شاهد کاهش دامنه تأثیر شوک‌های قیمتی بر بازار بود.وی افزود: در دوره ۳ ماهه پاییز امسال آمار معاملات اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بخش اوراق گواهی سپرده کالایی به ۲۶.۷۷۵.۶۷۵ میلیون ریال، در بخش اوراق سلف موازی استاندارد به ۲۱.۲۴۱.۴۲۸ میلیون ریال و در بخش اوراق گواهی ظرفیت به ۲.۳۰۳.۰۷۳ میلیون ریال دست پیدا کرده است.قاسم پور درباره جزییات ارزش معاملات اوراق گواهی سپرده کالایی به تفکیک کالا نیز اظهار داشت: در فصل پاییز سال جاری برای محصول سیمان ۱۹۶.۴۸۳ میلیون ریال، میلگرد ۱۴.۶۶۳ میلیون ریال، کشمش ۱.۰۱۰ میلیون ریال، سکه طلا ۱۷.۶۸۵.۹۰۹ میلیون ریال، زیره ۲۷.۵۷۷ میلیون ریال، زعفران ۸.۷۹۱.۴۰۵ میلیون ریال، پسته ۱۱.۳۱۹ میلیون ریال و برنج ۴۷.۳۰۸ میلیون ریال رقم خورده است.
مدیر تسویه معاملات کالایی سپرده‌گذاری مرکزی افزود: در دوره سه ماهه سوم سال ۱۴۰۰، ارزش معاملات اوراق سلف موازی استاندارد در مهر ماه به ۵.۵۰۷.۲۴۱ میلیون ریال، در آبان ماه به ۴.۳۵۶.۸۷۷ میلیون ریال و در آذر ماه به ۱۱.۳۷۷.۳۱۱ میلیون ریال رسیده و این در حالی است که به تفکیک کالا شامل نفتای سنگین به میزان ۶.۳۴۷.۵۶۵ میلیون ریال، میعانات گازی ۶.۳۲۰.۲۷۷ میلیون ریال، متانول ۵.۰۰۰.۹۰۸ میلیون ریال، سنگ آهن ۶۴.۷۷۲ میلیون ریال، پلی اتیلن ۴۰۰.۲۸۱ میلیون ریال و برق ۳.۱۰۷.۶۲۶ میلیون ریال می‌شود.
تسویه اعتباری بازار فیزیکی بورس کالا با اوراق گام
بورس کالای ایران در اطلاعیه ای اعلام کرد:بازار فیزیکی در رینگ‌های داخلی و صادراتی بازارهای فیزیکی در بورس کالا بازارهای فیزیکی در بورس کالا با استفاده از اوراق گام تسویه اعتباری می‌شود.
به گزارش ایبِنا به نقل از کالاخبر ، بر اساس این اطلاعیه که خطاب به مدیران شرکت‌های کارگزاری صادر شده است:فرمت جدید تسویه اعتباری رینگ داخلی و صادراتی، پس از درج بند جدید با عنوان «از محل گواهی اعتبار مولد (اوراق گام) کارسازی شده است» در سامانه عملیاتی کارگزاران (BrokerSystem) اعمال شد.
این امکان به منظور توسعه زیرساخت تأمین مالی در زنجیره تأمین کالایی کشور و بهره‌برداری از ظرفیت اوراق گواهی اعتبار مولد (گام) در تسویه اعتباری قراردادهای بازار فیزیکی؛ و بر اساس مصوبه شماره ۳۵۸ مورخ ۳۰ شهریور هیأت مدیره بورس کالای ایران فراهم شده است.
در متن این اطلاعیه آمده که نسبت به اطلاع‌رسانی موضوع به ذی‌نفعان متقاضی این نوع تسویه اقدام شود.
گواهی اعتبار مولد یک نوع اعتبار شش ماهه به صورت ال سی داخلی است که بانک‌ها به مشتریان شناخته شده و تأیید شده خود می‌دهند که در بازار بورس قابل انتقال و خرید و فروش است.
بازار فیزیکی بورس کالا چیست؟
بازار فیزیکی بورس کالا چیست؟ بخش های اصلی بازار فیزیکی بورس کالا چیست؟نحوه ورود به بازار فیزیکی بورس کالاچه کالاهایی در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه می‌شوند؟خرید از بازار فیزیکی بورس کالاجهت پذیرش هر کالا باید حداقل شرایط زیر احراز گردد:بررسی درخواست پذیرش کالاعوامل مؤثر و تعیین کننده در تحلیل…
بازار فیزیکی بورس کالا چیست؟
یکی از بازارهای بسیار مهم بورس کالا٬ بازار فیزیکی بورس کالا است. ماهیت این بازار از حیث تحویل کالا شبیه به بازار سنتی است؛ البته با این تفاوت که قوانین و ساز و کارهای مخصوص و مشخص خود را دارد. ماهیت بازار کالا به‌این‌ترتیب است که تولیدکنندگان مواد خام مانند پتروشیمی ها و فلزات و محصولات کشاورزی و…که به‌اصطلاح در بازار فیزیکی بورس کالا به آنها عرضه‌کننده گفته می‌شود، تولیدات خود را در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه می‌کنند. مصرف کنندگان مواد اولیه نیز که به‌اصطلاح تولید کنندگان هستند، این مواد اولیه را با سازوکار مخصوص بازار خریداری می‌کنند.
تفاوت بازار فیزیکی با بازار سنتی در قوانین حاکم بر آن و سازوکار خرید آن و قیمت‌های شفاف آن است. طبق تقسیم‌بندی که تا الان صورت گرفته، گروه‌های کالایی که تا الان معامله شده‌اند شامل موارد زیر هستند:
نحوه ورود به بازار فیزیکی بورس کالا
نحوه ورود به بازار فیزیکی بورس کالا برای عرضه کنندگان:
عرضه کنندگان برای ورود به بورس کالا نیاز به پذیرش محصول خود در بورس کالا دارند. برای پذیرش کالا در بازار فیزیکی یا به‌اصطلاح بازار اصلی لازم است عرضه‌کنندگان مدارک موردنیاز بورس کالا را تکمیل کنند. در ادامه کمیته‌ای تحت عنوان هیئت پذیرش در مورد این درخواست تصمیم‌گیری خواهند کرد. لازم به ذکر است، هیئت پذیرش حداکثر ظرف ۳۰ روز پس از دریافت گزارش و مستندات مربوط از بورس، نظر کتبی خود را با ذکر دلایل مبنی بر تائید یا رد پذیرش کالا، از طریق بورس به متقاضی اعلام میکند.
نحوه ورود به بازار فیزیکی بورس کالا برای خریداران:
برای تعریف خریداران در بازار فیزیکی بورس کالا باید به شرایط بازار آن کالا توجه داشت. در بازار فیزیکی بورس کالا، عرضه کنندگان شرایط خرید را برای خریداران تعریف می‌کنند. با توجه به افزایش تقاضا برای کالاهای عرضه شده در بازار فیزیکی بورس کالا و همچنین توجه به آسیب‌شناسی که از طرف بورس کالا و سازمان صنعت و معدن صورت گرفته، در ۹۹% موارد، تولیدکنندگان (مصرف‌کنندگان نهایی) کالا را از بورس کالا خریداری می‌کنند.
در بازار فیزیکی بورس کالا خریداران را به دو دسته خریداران خارجی و داخلی تقسیم می‌کنند.
قبل از اینکه به این دودسته بپردازیم با توجه به قوانین جدید از سوی مدیریت نظارت بر کارگزاران، لازم است تمامی مشتریان جدیدی که قصد گرفتن کد معاملاتی جهت خرید از بازار فیزیکی بورس کالا را دارند در سامانه سجام ثبت‌نام کنند؛ سپس اقدام به کد گیری کنند.
مشتریان به دو دسته مشتریان حقیقی و حقوقی تقسیم می‌شوند:
برای دریافت کد معاملاتی مشتریان حقیقی، لازم است مشتری بعد از ثبت نام در سامانه سجام مراحل زیر را انجام دهد:
۱- درخواست کتبی به کارگزار جهت گرفتن کد
۲- تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقیقی بازار فیزیکی بورس کالا
۳- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی بازار فیزیکی بورس کالا
۴- ثبت‌نام در سایت دارایی و امور مالیاتی و ارسال کد رهگیری به کارگزار
۵- کپی شناسنامه و کارت ملی
۶- ارسال پروانه بهره‌برداری درصورتی‌که پروانه بهره‌برداری به نام شخص حقیقی باشد.
به‌منظور دریافت کد معاملاتی مشتریان حقوقی نیز لازم است مشتری ابتدا در سامانه سجام ثبت‌نام کند. سپس به‌منظور تکمیل ثبت‌نام مراحل زیر را انجام دهد:
۱- درخواست کتبی به کارگزاری جهت گرفتن کد
۲- تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقوقی بازار فیزیکی بورس کالا
۳- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی بازار فیزیکی بورس کالا
۴- ارائه مدارک مربوط به شرکت شامل: اساسنامه، روزنامه رسمی بازارهای فیزیکی در بورس کالا آخرین تغییرات شرکت، آخرین روزنامه رسمی در مورد اعضا هیئت‌مدیره و دارندگان امضا مجاز شرکت، شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضا مجاز، رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت
۵- آخرین صورت‌های مالی حسابرسی شده به همراه گزارش حسابرس و بازرس قانونی صرفاً جهت احراز فعال بودن اشخاص حقوقی
۶- پروانه بهره‌برداری درصورتی‌که واحد تولیدی باشد
۷- ثبت‌نام در سامانه انبارها
کد گیری برای اشخاص خارجی:
اشخاص حقیقی خارجی:
۱- درخواست کتبی به کارگزار
۲- تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقیقی بازار فیزیکی بورس کالا
۳- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی بازار فیزیکی بازارهای فیزیکی در بورس کالا بورس کالا
۴- گذرنامه معتبر کشور متبوع
اشخاص حقوقی خارجی:
۱-درخواست کتبی به کارگزاری جهت گرفتن کد
۲-تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقوقی بازار فیزیکی بورس کالا
۳-تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی بازار فیزیکی بورس کالا
۴-ارائه مدارک ثبت یا تأسیس شرکت عبارتند از: گواهی تأسیس یا مدرک مشابه، اساسنامه یا مدرک مشابه، مدارک مشخصات و حدود اختیارات صاحبان امضا مجاز شخص حقوقی، مدارک مربوط به مجوز فعالیت در کشور متبوع که به تائید کنسولگری ایران رسیده باشد.
۵-مدارک مثبت مالی (صورت‌های مال حسابرسی شده یا مدرک مشابه) به تشخیص بورس
چه کالاهایی در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه می‌شوند؟
در جدول زیر سعی شده که خلاصه‌ای از انواع کالاهایی که در بازارهای مختلف بورس فیزیکی کالا عرضه می‌شود ارائه گردد:
| بازار فیزیکی | محصولات صنعتی و معدنی | فولاد، مس، آلومینیوم، سنگ آهن، روی، کنسانتره فلزات گران‌بها، کنسانتره مولیبدن، آهن اسفنجی و … |
| محصولات کشاورزی | جو، ذرت، گندم، شکر، روغن خام، کنجاله‌ها (سویا، کلزا، آفتابگردان و …)، مرغ منجمد، زعفران، برنج، پسته، عدس، تخم مرغ، جوجه و … | |
| محصولات پتروشیمی | شیمیایی: سود کاستیک، استایرن، اوره، بازارهای فیزیکی در بورس کالا بنزن،در‌اتیل‌هگزانول، ارتوزایلن، منواتیل‌گلایکول، اسید استیک و … | |
| پلیمری: پلی‌پروپیلن، پلی‌اتیلن سنگین،پلی‌ونیل کلراید، پلی‌اتیلن ترفتالات، پلی‌اتیلن سبک، پلی‌استراین و … | ||
| محصولات فرآورده‌های نفتی | روغن، قیر، وکیوم باتوم، گوگرد، لوب‌کات، سلاپس‌واکس، عایق رطوبتی |
خرید از بازار فیزیکی بورس کالا
مراحلی که یک مشتری برای انجام خرید از بازار فیزیکی بورس کالا باید طی کند شامل:
۱- گرفتن کد از کارگزار منتخب
۲- معرفی یک حساب وکالتی جهت خرید و واریز ۱۰ درصد وجه ارزش قرارداد به‌حساب وکالتی تا زمان مشخص‌شده در روز معامله
۳- ارسال سفارش خرید به کارگزار و امضای دستور خرید و ارسال آن برای کارگزار خود تا قبل از معامله
بهبود سرنوشت معاملات گواهی سپرده با تغییر قانون مالیاتی
مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران از صدور بخشنامه‌ای توسط سازمان امور مالیاتی خبر داد که با اجرای آن امکان انتشار گواهی سپرده کالایی در بورس های کالایی روی کالاهایی که مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند، ایجاد خواهد شد.
جواد فلاح در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه طبق بند سین تبصره دو قانون بودجه، زمینه رفع ابهام مالیات بر ارزش افزوده گواهی سپرده کالایی فراهم شده بود توضیح داد: در قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، معافیت مالیات بر ارزش افزوده گواهی سپرده کالایی تصویب شده بود اما ابهامی که نزد سازمان امور مالیاتی وجود داشت که این ابهام در قانون بودجه رفع شد و زمینه برای اینکه سازمان امور مالیاتی بخشنامه‌ای را در این راستا صادر کند فراهم شد.
وی ادامه داد: در گواهی سپرده کالایی، کالایی که مشمول ارزش افزوده است، زمانی که در انبار پذیرش شده بورس قرار میگیرد و نفر اول این کالا را میفروشد و ارزش افزوده کالا را دریافت میکند، معاملات ثانویه‌ای روی قبض انبار مربوط به آن کالا با عنوان گواهی سپرده کالایی انجام می شود و مالکیت این گواهی ها در بازار ثانویه تغییر می کند.
مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران افزود: اعتبار مربوط به مالیات بر ارزش افزوده‌ای که نفر اول پرداخت کرده است باید به نفر آخری که این کالا را از انبار بورسی تحویل میگیرد، منتقل شود. برای اینکه این اتفاق رخ دهد، در دستورالعملی که سازمان امور مالیاتی طبق قانون بودجه صادر کرده است مشخص کردهذاست تا اگر قیمت کالا در زمان دریافت از انبار با قیمت آن در اولین معامله تفاوت داشته باشد، چگونه باید با موضوع ارزش افزوده برخورد شود.
فلاح به تشریح شرایط مختلف پرداخت و گفت: اگر قیمت کالا در نخستین معامله گواهی سپرده کالایی ۱۰۰ واحد بوده و فرد اولی که این کالا را خریداری کرده، ۹ واحد مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کرده است، این ۹ واحد اعتبار مالیاتی در گواهی سپرده کالایی ذخیره می‌شود. نفر آخری که قصد دارد کالا را از انبار ترخیص کند و تحویل بگیرد، فرض کنیم این فرد کالا را دوباره با قیمت ۱۰۰ واحد خریداری کرده است، ۹ واحد اعتبار مالیاتی نفر اول به نفر آخر منتقل می‌شود و می‌تواند کالا را از انبار تحویل بگیرد و اگر به فرد دیگری در خارج از بستر بورس کالا فروخت و ارزش افزوده دریافت کرد، اختلاف اعتبار مالیاتی و ارزش افزوده دریافتی را باید به عنوان ارزش افزوده به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند.
وی ادامه داد: در شرایطی که قیمت کالا افزایش یافته و برای مثال به ۲۰۰ واحد رسیده باشد، فرد آخری که کالا را تحویل میگیرد باید ۱۸ واحد ارزش افزوده پرداخت کند. ۹ واحد که اعتبار مالیاتی دارد و ۹ واحد دیگر ارزش افزوده پرداخت میکند. اگر کالا را خارج از بستر بورس کالا با قیمت دیگری فروخت، می‌تواند ۱۸ واحد اعتبار مالیاتی را استفاده کند.
مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران افزود: اگر قیمت کالا کاهش پیدا کرده و از ۱۰۰ واحد به ۵۰ واحد رسیده باشد، ۴/۵ واحد اعتبار مالیاتی ارزش افزوده به نفر آخر که کالا را تحویل گرفته است تخصیص پیدا میکند.
فلاح با تاکید بر اینکه انتقال اعتبار مالیاتی از نفر اول به نفر اخر موضوع ابهام مالیات ارزش افزوده بود، اظهار کرد: این ابهام با دستورالعملی که سازمان امور مالیاتی صادر کرده است رفع شد و زمینه برای انتشار گواهی سپرده کالایی در بورس کالا و بورس انرژی روی کالاهای صنعتی، معدنی، پتروشیمی و نفتی و به عبارت دیگر روی کالاهایی که دارای ارزش افزوده هستند ایجاد شد. گواهی سپرده کالایی تا کنون فقط روی محصولات کشاورزی که معافیت ارزش افزوده داشتند و سکه طلا که مشمول ارزش افزوده نبودند منتشر شده بود.
وی با تاکید بر اینکه گواهی سپرده کالایی با تبدیل کالا به ورقه بهادار امکان معاملات پیوسته کالا، توثیق کالا، معاملات خرد، انبارداری استاندارد کالا، تامین مالی، ایجاد زیرساخت تحویل کالا برای راه اندازی معاملات مشتقه کالایی و . را فراهم می کند، درمورد زمان اجرای آن نیز توضیح داد: این فرایند با همکاری وزارت اقتصاد، رییس سازمان بورس و سازمان امور مالیاتی محقق شد و لازم است مطابق با مفاد مصوبه سازمان امور مالیاتی زیرساخت‌های فنی اجرای مصوبه توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران فراهم شود. پس از آن شاهد معاملات گواهی سپرده کالاهای مشمول مالیات بر ارزش افزوده خواهیم بود.
مراحل و شرایط ثبت نام در بورس کالا
با دریافت کد بورسی امکان معامله در بورس و فرابورس را خواهیم داشت، ولی با کد بورسی معمولی نمی‌توانیم در بورس کالا معامله کنیم بازارهای فیزیکی در بورس کالا و برای دسترسی به معاملات این بازار باید کد بورسی مخصوص بورس کالا داشته باشیم و در بورس کالا ثبت نام کرده باشیم.
مراحل ثبت نام در بورس کالا
مراحل ثبت نام و ورود به بورس کالا از ۳ مرحله کلی تشکیل می‌شود:
- ثبت نام در سجام
- احراز هویت در سامانه سجام (به‌صورت غیرحضوری)
- مراجعه به کارگزاری و تکمیل فرم‌های لازم
پیش از این درباره مراحل ثبت نام در سامانه سجام و احراز هویت در این سامانه گفته‌ایم. فرقی نمی‌کند که به دنبال کد بورسی معمولی هستید یا اینکه می‌خواهید کد بورس کالا دریافت کنید، هر صورت مرحله ثبت نام و احراز هویت در سامانه سجام همان است. اگر هم قبلا در این سامانه ثبت نام کرده‌اید و احراز هویت شده‌اید، همان یک بار کافی است و دیگر لازم نیست یک بار دیگر در این سامانه ثبت نام کنید. پس در این مطلب یک‌راست سراغ مرحله سوم می‌رویم.
مراجعه به کارگزاری و ارائه فرم‌های لازم
بعد از ثبت نام و احراز هویت در سامانه سجام، نام شما به‌صورت رسمی به‌عنوان سرمایه‌گذار ثبت شده است و اکنون می‌توانید با مراجعه به یکی از کارگزاری‌های فعال در ایران، نزد آن کارگزاری حساب معاملاتی افتتاح کنید و معاملات‌تان را آغاز کنید.
وقتی کارتان با سامانه سجام تمام شد، برای ثبت نام در بورس کالا (البته با این فرض که ایرانی هستید)، باید مراحل زیر را طی کنید:
- مراجعه به کارگزار دارای مجوز فعالیت در بازار موردنظر و اخذ فرم‌ها و فهرست مدارک
- تکمیل فرم‌های مربوط (به‌صورت فایل و امضانشده) و ارائه تصویر مدارک لازم به کارگزار
- بررسی مدارک و مطابقت دادن فرم‌ها از سوی کارگزار
- کارگزار بعد از بارگذاری فایل مدارک مشتری، در سامانه مشتریان بورس کالا برای مشتری درخواست صدور کد ثبت میکند
- کارشناسان بورس کالا مدارک مدارک مشتریان را بررسی می‌کنند و در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد، درخواست صدور کد را تایید اولیه می‌کنند
- فرم درخواست کد تائیدشده از طرف بورس کالا برای کارگزاری ارسال می‌شود و کارگزاری این فرم را برای مهر و امضای تمامی صفحات در اختیار مشتری می‌گذارد
- بارگذاری فرم درخواست کد تاییدشده با مهر و امضای اصل (رنگی) در سامانه و ارسال فیزیکی
- صدور کد معاملاتی بازار فیزیکی
مدارک لازم برای ثبت نام در بورس کالا
البته درست‌ترش این است که شما به این مدارک برای افتتاح حساب در کارگزاری نیازمند هستید.
مدارک لازم شخص حقیقی
- فرم درخواست کد حقیقی
- کپی برابر اصل کارت ملی و شناسنامه (به همراه صفحه توضیحات در صورت لزوم)
- کپی پروانه کسب، کارت بازرگانی یا پروانه بهره‌برداری
- کپی فیش برق یا تلفن جهت احراز هویت پستی
- افتتاح حساب وکالتی
- فرم معرفی اطلاعات حساب‌های بانکی مشتری
- اقرارنامه و بیانیه ریسک معاملات قراردادهای آتی (در صورت تمایل به فعالیت در بازار قرارداهای آتی)ش
مدارک لازم شخص حقوقی
- فرم درخواست کد حقوقی
- کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی مدیرعامل و تمام اعضای هیئت‌مدیره (به همراه صفحه توضیحات شناسنامه در صورت لزوم)
- کپی روزنامه رسمی تاسیس شامل آگهی تاسیس، آخرین آگهی، آخرین اگهی درمورد تغییرات اعضا و هیئت‌مدیره، آگهی تغییر نام، تغییر آدرس و تغییر سرمایه بر حسب نیاز
- کپی اساسنامه شرکت
- کپی صورت‌های مالی حسابرسی شده آخرین دوره مالی (در صورت عدم شمول برای حسابرسی، باید اظهارنامه مالیاتی ارائه شود)
- پروانه بهره‌برداری شرکت‌های تولیدی، گواهینامه صلاحیت پیمانکاری، قرارداد پیمانکاری برای پیمانکاران و سایر مجوزهای فعالیت معتبر
- افتتاح حساب وکالتی
- فرم معرفی اطلاعات حساب‌های بانکی مشتری
- اقرارنامه و بیانیه ریسک معاملات قراردادهای آتی (در صورت تمایل به فعالیت در بازار قرارداهای آتی)
فرم درخواست کد مشتریان حقیقی و حقوقی
یکی از مدارک مهمی که برای ثبت نام در بورس کالا لازم است، کد درخواست کد حقیقی یا حقوقی از بورس کالاست. این فرم را در مراجعه به کارگزاری برای دریافت کد بورس کالا در اختیارتان می‌گذارند، اما می‌توانید آن را از سایت بورس کالا هم دانلود و پرینت کنید. تصویری از صفحه اول این فرم‌ها را در اینجا مشاهده می‌کنید:
فرم درخواست صدور کد شخص حقیقی فرم درخواست صدور کد شخص حقوقی
نکته: گاهی اوقات مشتری‌های بورس کالا معاملات‌شان را رسما به عهده وکیل می‌گذارند. برای معرفی وکیل به بورس کالا هم به تکمیل فرم مخصوصی نیاز است که تصویری از صفحه نخست آن را در این قسمت می‌بینید. «فرم معرفی وکیل» را هم در صورت نیاز می‌توانید از سایت بورس کالا یا کارگزار خودتان دریافت کنید.
فرم معرفی وکیل
مراحل صدور کد برای مشتریان بازار مشتقه
اگر از آن دسته سرمایه‌گذارانی هستید که می‌خواهید در بازار مشتقه بورس کالا فعالیت کنید، باید کد معاملاتی بازار مشتقه داشته باشید. بازار معاملات مشتقه بخشی از بورس کالاست که در آن با توجه به نیاز بعضی بازارها و ماهیت کالاها ابزارهای مالی جدیدی برای معامله تعریف شده است. قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله مربوط به این بازار می‌شوند. در این بازار قراردادهای خاصی بر پایه دارایی تعریف می‌شود.
برای دریافت کد معاملاتی بازار مشتقه باید مراحل زیر را طی کنید:
- مراجعه به کارگزار دارای مجوز فعالیت در بازار موردنظر و دریافت فرم‌ها و فهرست مدارک لازم
- تکمیل فرم‌های مربوطه (به‌صورت فایل بازارهای فیزیکی در بورس کالا و امضانشده) و ارائه تصویر مدارک لازم به کارگزار
- کارگزار بعد از بررسی مدارک و مطابقت‌دادن فرم‌ها، درخواست کد شما را در سامانه مشتریان صادر و فایل مدارک‌تان را در این سامانه بارگذاری میکند
- کارشناسان بورس کالا مدارک و تقاضای شما را بررسی می‌کنند و در صورتی که مشکلی وجود نداشته باشد، تقاضای شما را تایید می‌کنند
- بعد از تائید اولیه، فرم درخواست کد تاییدشده از طرف بورس برای کارگزاری فرستاده می‌شود تا کارگزاری این فرم را برای مهر و امضای تمامی صفحات در اختیار مشتری بگذارد
- بارگذاری فرم درخواست کد تاییدشده با مهر و امضای اصل (رنگی) در سامانه و ارسال فیزیکی
- صدور کد معاملاتی بازار مشتقه
- ارسال اطلاعات به مدیریت توسعه بازار مشتقه جهت فعال‌سازی حساب عملیاتی
- مدیریت توسعه بازار مشتقه کد مشتری را فعال میکند
نکته: برای دریافت کد معاملاتی مشتقه، باید کد سهامداری داشته باشید و این کد را در فرم درخواست کد در قسمت مشخص شده بنویسید.
انواع کدهای معاملاتی بورس کالا
به‌طور کلی ۳ نوع کد معاملاتی برای معامله در بورس کالا وجود دارد: کد معاملاتی عام، کد معاملاتی خاص گروه و کد معاملاتی خاص. در این قسمت با این سه نوع کد معاملاتی به اختصار آشنا می‌شویم.
- کد معاملاتی عام: با استفاده از این نوع کد معاملاتی، می‌توان انواع کالاهای پذیرفته‌شده در بورس کالا را معامله کرد. در واقع این نوع کد معاملاتی برای معامله گروه یا کالای مشخصی ایجاد نشده و از این نظر محدودیتی ندارد.
- کد معاملاتی خاص گروه: معامله‌گرانی که این نوع از کد معاملاتی را دارند فقط می‌توانند در گروه خاصی از کالاهای بورس کالا اقدام به معامله کنند. به عبارت دیگر، کد معاملاتی خاص گروه محدود به معاملات یک گروه کالایی در بورس کالا است.
- کد معاملاتی خاص: همان‌طور که حدس زده‌اید، این نوع از کدهای معاملاتی فقط برای معامله یک یا چند کالای خاص صادر می‌شود.
نکته یک: کد معاملاتی عام را مسئول پذیرش بورس کالا صادر میکند. بعد از ارائه مدارک و ثبت درخواست، این شخص سه روز برای صدور کد معاملاتی فرصت دارد. اگر مدارک‌تان کامل باشد، کد معاملاتی عام شما صادر خواهد شد، ولی اگر مشکلی در مدارک‌تان وجود داشته باشد، به کارگزارتان گزارش می‌شود که مدارک‌تان کامل نیست و کد معاملاتی برای شما صادر نمی‌شود.
نکته ۲: کمیته‌ای هم برای پذیرش کدهای معاملاتی خاص گروه و کدهای معاملاتی خاص وجود دارد. دبیر این کمیته ده روز کاری فرصت دارد تا نظر کارشناسی خود را به کمیته گزارش بدهد. در این گزارش مشخص می‌شود که درخواست‌کننده شرایط دریافت کد معاملاتی را دارد یا نه. کمیته هم موظف است ظرف پنج روز کاری نتیجه نهایی را به اطلاع درخواست‌کننده برساند. در صورتی که صلاحیت درخواست‌کننده احراز نشود، این شخص ده روز کاری فرصت دارد تا در رابطه با این تصمیم به کمیته بورس اعتراض کند.
چگونه در بازار معاملات مشتقه فعالیت کنیم؟
سرمایه‌گذاران عادی معمولا تمایل دارند در بازار معاملات آتی فعالیت کنند یا اینکه علاوه بر امکان خرید و فروش سهام، امکان معامله اختیار خرید یا فروش را هم داشته باشند. همان‌طور که می‌دانید این ابزارهای مالی در واقع «ابزارهای مالی مشتقه» به حساب می‌آیند. اما به‌طور کلی به ۲ نکته توجه داشته باشید:
اول | اگر تمایل دارید در بازار معاملات آتی فعالیت داشته باشید، به کد معاملاتی مخصوص این بازار نیاز خواهید داشت. بازار معاملات آتی سامانه مخصوص خودش را دارد که با سامانه معاملات سهام فرق دارد. مراحل دریافت کد معاملات آتی را در ادامه آورده‌ایم.
مراحل دریافت کد معاملاتی برخط قراردادهای آتی
اگر تمایل دارید در بازار معاملات آتی فعالیت کنید، باید با طی مراح زیر نام کاربری و رمز عبور مخصوص سامانه معاملات برخط قراردادهای آتی را دریافت کنید.
- مراجعه به کارگزار و تکمیل فرم «درخواست اخذ مجوز دسترسی به سامانه معاملات برخط» و ارائه مدارک هویتی و تصویر آخرین مدرک تحصیلی
- مدیریت معاملات برخط کارگزاری برای ارزیابی صلاحیت حرفه‌ای شما، از شما آزمون کتبی یا شفاهی میگیرد
- برای استفاده از خدمات معاملات برخط کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا، بین شما و کارگزار قراردادی تنظیم می‌شود
- رمز عبور برای دسترسی به سامانه معاملات برخط قراردادهای آتی از طرف کارگزار برای شما صادر می‌شود
نکته: برای دریافت کد معاملات آتی باید ۱۸ سال تمام داشته باشید و مدرک تحصیلی‌تان حداقل دیپلم باشد.
دوم | اما اگر می‌خواهید در بازار اختیار معامله کنید و بتوانید «اختیار خرید» و «اختیار فروش» بخرید و بفروشید، به جز کد بورسی نیاز به کد دیگری ندارید. فقط باید به کارگزارتان مراجعه کنید و مدارک و فرم‌های مربوطه را ارائه نمایید. بعد از تکمیل این مراحل، کارگزارتان دسترسی شما برای معاملات اختیار خرید و فروش را باز میکند و از طریق همان سامانه معاملات سهام می‌توانید اوراق اختیار را هم معامله کنید.
دیدگاه شما